¹ Het is mogelijk om in een arbeidsovereenkomst een ontbindende voorwaarde op te nemen. In de arbeidsovereenkomst wordt dan een voorwaarde (dat kan bijvoorbeeld het overleggen van een VOG voor een bepaalde datum of het behalen van een certificaat voor een bepaalde datum, maar bijvoorbeeld ook het behouden van een tewerkstellingsvergunning) opgenomen. Als die voorwaarde inwerking treedt dan eindigt het dienstverband daarmee automatisch, dus zonder dat opzegging nodig is.

Gesloten ontslagstelsel

Niet iedere voorwaarde mag als ontbindende voorwaarde in een arbeidsovereenkomst worden opgenomen. In Nederland kennen we het gesloten stelsel van het ontslagrecht, dat betekent dat de werkgevers in principe altijd toestemming of instemming nodig hebben om het dienstverband eenzijdig op te zeggen (behoudens ontslag op staande voet en ontslag tijdens de proeftijd).

Vereisten ontbindende voorwaarde

Een ontbindende voorwaarde moet daarom aan de volgende drie vereisten voldoen:

• Of de ontbindende voorwaarde wel of niet intreedt moet objectief bepaalbaar zijn. Dat betekent dat je bijvoorbeeld niet kunt afspreken dat de arbeidsovereenkomst eindigt als de werknemer onvoldoende functioneert. Dat is immers niet objectief vast te stellen. De werkgever vindt misschien dat het beter kan terwijl de werknemer vindt dat het prima gaat.
• Of de ontbindende wel of niet intreedt mag niet onderhevig zijn aan de invloed van de werkgever. Het moet niet zo zijn dat de werkgever kan sturen naar het intreden van de voorwaarde en zo naar een gemakkelijk einde van het dienstverband.
• De ontbindende voorwaarde mag bovendien niet discriminerend werken. Zo mag bijvoorbeeld niet in de arbeidsovereenkomst worden opgenomen dat het dienstverband eindigt als de werknemer arbeidsongeschikt raakt of dat het dienstverband van een vrouw eindigt als zij trouwt of een kind krijgt.

De vraag die voorligt

De vraag die voorligt is of de werkgever de transitievergoeding verschuldigd is aan de werknemer als het dienstverband eindigt vanwege het intreden van de ontbindende voorwaarde. Een interessante vraag!

Hoofdregel is dat als de arbeidsovereenkomst op initiatief van de werkgever eindigt, de transitievergoeding verschuldigd is en als het intitatief van beëindiging bij de werknemer ligt, dan niet. In de wet staat dat dit ook geldt bij het niet willen voortzetten van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd.

Of de transitievergoeding bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst door het intreden van een ontbindende voorwaarde al dan niet verschuldigd is, staat niet in de wet. Ook in de parlementaire geschiedenis is hierover niets te vinden. Om antwoord op de vraag te krijgen zullen we dus verder moeten kijken.

Hoe de Hoge Raad denkt over de ontbindende voorwaarde

Om bij het begin te beginnen is het van belang om in te zoemen op het oordeel van de Hoge Raad over de ontbindende voorwaarde in een arbeidsovereenkomst.

De Hoge Raad² zegt over de ontbindende voorwaarde in een arbeidsovereenkomst het volgende:

“de voor de arbeidsovereenkomst kenmerkende bescherming van de werknemer, die onder meer tot uiting komt in het wettelijk stelsel van het ontslagrecht, meebrengt dat de geldigheid van een ontbindende voorwaarde in een arbeidsovereenkomst slechts bij uitzondering kan worden aanvaard. Een voorwaarde die redelijkerwijs niet met dat wettelijk stelsel is te verenigen, zal niet tot een beëindiging van rechtswege van de arbeidsovereenkomst kunnen leiden. Van geval tot geval moet worden bezien of een voorwaarde als vorenbedoeld is te verenigen met dat wettelijk stelsel. Daarbij komt het mede aan op de aard, inhoud en context van de voorwaarde.”

Met andere woorden: een ontbindende voorwaarde is niet zomaar geldig en als die wel geldig is, dan kan daar lang niet altijd een beroep op worden gedaan. Uit de rechtspraak blijkt ook wel dat een beroep op een ontbindende voorwaarde in een arbeidsovereenkomst relatief vaak wordt afgewezen³.

Het is goed Ik denk dat het goed is om je dat te realiseren bij de keuze om wel of geen transitievergoeding te betalen.

Wat zegt de wet precies?

De wet⁴ bepaalt wanneer de transitievergoeding moet worden betaald:

De werkgever is aan de werknemer een transitievergoeding verschuldigd indien de arbeidsovereenkomst:

1. door de werkgever is opgezegd;
2. op verzoek van de werkgever is ontbonden; of
3. na een einde van rechtswege op initiatief van de werkgever niet aansluitend is voortgezet en voor het eindigen van de arbeidsovereenkomst geen opvolgende arbeidsovereenkomst is aangegaan, die tussentijds kan worden opgezegd en ingaat na een tussenpoos van ten hoogste zes maanden.

Wat zeggen de geleerden?

Prof. mr. E. (Evert) Verhulp – een autoriteit op het gebied van arbeidsrecht zegt over de uitleg van dit artikel en het al dan niet recht hebben op een transitievergoeding bij einde dienstverband door intreding van een ontbindende voorwaarde⁵:
“Niet geregeld is of de werknemer aanspraak heeft op een transitievergoeding indien de arbeidsovereenkomst eindigt door het intreden van een ontbindende voorwaarde. Nu hier sprake is van een einde van rechtswege en de arbeidsovereenkomst in beginsel op initiatief van de werkgever niet wordt voortgezet, heeft de werknemer naar mijn mening aanspraak op de transitievergoeding.”

Wat zeggen de (kanton)rechters?

Naast de vele uitspraken waarin werd geoordeeld dat werkgevers geen beroep konden doen op een ontbindende voorwaarde, zijn er twee uitspraken te vinden⁶ waarin wordt ingegaan op het al dan niet verschuldigd zijn van de transitievergoeding bij beëindiging van het dienstverband door intreding van een ontbindende voorwaarde. Hieruit blijkt dat rechters hier verschillend over denken.

De kantonrechter Bergen op Zoom⁷ oordeelt, nadat hij heeft geoordeeld dat de ontbindende voorwaarde een einde heeft gemaakt aan de arbeidsovereenkomst:
nu er geen sprake is van een opzegging, ontbinding of het niet voortzetten van de arbeidsovereenkomst op initiatief van de werkgever, is voor de verzochte transitievergoeding en vergoeding wegens onregelmatige opzegging geen plaats.

De kantonrechter Leeuwarden⁸ (4 juni 2021, ECLI:NL:RBNNE:2021:2347) is van oordeel dat de transitievergoeding wel verschuldigd is bij einde van het dienstverband door intreding van een ontbindende voorwaarde. Hij oordeelt:
In de wettekst staat dat voor het recht op de transitievergoeding is vereist dat de arbeidsovereenkomst na een einde van rechtswege op initiatief van werkgever niet is voortgezet. In de rechtspraak wordt deze wettekst zo uitgelegd dat als de arbeidsovereenkomst is geëindigd (als gevolg van de vervulling van een ontbindende voorwaarde dan wel anderszins) de werknemer ingevolge art. 7:673 lid 1 BW aanspraak kan maken op een transitievergoeding.
Bij wijze van uitzondering is een werkgever geen transitievergoeding verschuldigd als het eindigen van de arbeidsovereenkomst het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werknemer als bedoeld in art. 7:673 lid 7 BW.

Wat is tactisch handig?

Op grond van al het bovenstaande kan het tactisch handig zijn om de transitievergoeding wel te betalen. Ten eerste wijst de jurisprudentie en de literatuur wijst meer in die richting dan in de richting dat de transitievergoeding niet betaald hoeft te worden bij beëindiging van een dienstverband door het intreden van een ontbindende voorwaarde.

Tweede argument om de transitievegoeding wel te betalen is dat de ontbindende voorwaarde in het arbeidsrecht een vreemde eend in de bijt is en dat rechters vrij vaak oordelen dat de ontbindende voorwaarde om de een of andere reden niet is ingetreden, niet rechtsgeldig is overeengekomen of dat de werkgever er geen beroep op kan doen.

Het niet betalen van de transitievergoeding kan voor een werknemer (één van de) reden(en) zijn om de beëindiging van zijn dienstverband van rechtswege aan te vechten. Als je die reden wegneemt, dan ziet de werknemer wellicht van een rechtszaak af en blijft de beëindiging van het dienstverband ten minste in stand.

Bronnen
¹ Mw. Mr. E. van Schie is verbonden aan Titel 10
² Hoge Raad, 2 november 2012, ECLI:NL:HR:2012:BX0348
³ Zie bijvoorbeeld Rechtbank Oost-Brabant, 27 november 2023, ECLI:NL:RBOBR:2023:5558 en Rechtbank Den Haag, 16 november 2023, ECLI:NL:RBDHA:2023:19263
⁴ Artikel 7:673 BW
⁵ E. Verhulp, commentaar op art. 7:673 BW, Tekst en commentaar Arbeidsrecht, Deventer: Wolters Kluwer (online).
⁶ Uitspraken van na de wijziging van de regeling transitievergoeding op grond van de WAB per 1 januari 2020
⁷ Kantonrechter Bergen op Zoom, 15 april 2022, ECLI:NL:RBZWB:2022:3752
⁸ Kantonrechter Leeuwarden, 4 juni 2021, ECLI:NL:RBNNE:2021:2347